Programma Aanpak Stikstof (PAS) tijdelijk opgeschort

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 17 mei 2017 zogenoemde prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie in Luxemburg over het Programma Aanpak Stikstof (PAS). De Afdeling bestuursrechtspraak wil van het Hof van Justitie weten of het PAS in overeenstemming is met de Europese Habitatrichtlijn en dus juridisch houdbaar is. Voorts heeft de Afdeling overwogen dat het huidige PAS onvoldoende is gemotiveerd en moet worden verbeterd voordat verdere besluitvorming kan plaatsvinden gebaseerd op het huidige PAS. 

Prejudiciële vragen zijn noodzakelijk

In een groot aantal procedures bij de Afdeling bestuursrechtspraak hebben bezwaarmakers aangevoerd dat het PAS in strijd is met de Europese Habitatrichtlijn. Voor een antwoord op die vraag is uitleg over de Europese Habitatrichtlijn nodig. Vragen over de uitleg van een Europese richtlijn mag de Afdeling bestuursrechtspraak niet zelf beantwoorden, omdat die uitleg vervolgens leidend is voor rechters in alle lidstaten van de Europese Unie. De Afdeling bestuursrechtspraak is daarom genoodzaakt deze vragen voor te leggen aan het Hof van Justitie in Luxemburg.

Wat is het PAS? 

Het PAS bevat een nieuw beoordelingskader voor activiteiten die stikstofneerslag veroorzaken op nabijgelegen, beschermde Natura 2000-gebieden. Stikstofneerslag heeft negatieve gevolgen voor natuurwaarden die daar gevoelig voor zijn. Het kabinet heeft het PAS ontwikkeld om maatregelen te nemen om de (gevolgen van de) stikstofneerslag af te laten nemen, én om ruimte te geven aan bestaande en nieuwe economische ontwikkelingen. Het PAS voorziet in een toestemmingsregime voor activiteiten die stikstofneerslag veroorzaken op Natura 2000-gebieden. Het gaat daarbij niet alleen om ontwikkelingen in de veehouderijsector, maar bijvoorbeeld ook om nieuwe woonwijken, de aanleg van wegen en de uitbreiding van industriële activiteiten.

Inhoud van de vragen

De prejudiciële vragen worden gesteld in twee verschillende uitspraken. De ene uitspraak gaat over veehouderijen waarvoor op basis van het PAS natuurvergunningen zijn verleend. In die uitspraak wordt onder meer gevraagd of het PAS op grond van de Europese Habitatrichtlijn mag worden gebruikt voor het verlenen van natuurvergunningen. De andere uitspraak gaat over het weiden van vee en het bemesten van gronden, waarvoor vanwege het PAS niet langer een natuurvergunning nodig is. De Afdeling bestuursrechtspraak wil van het Hof van Justitie weten of deze activiteiten op basis van de Europese Habitatrichtlijn zonder vergunning mogen worden toegestaan.

Verbeteren en aanvullen: huidige PAS onvoldoende gemotiveerd

De Afdeling bestuursrechtspraak heeft over een aantal aspecten van het PAS voorts een oordeel gegeven, waarbij de vragen met betrekking tot de Habitatrichtlijn niet aan de orde is

zijn. Hieruit volgt dat de onderbouwing van het PAS op onderdelen moet worden verbeterd of aangevuld. Het is aan de minister en staatssecretaris van Economische Zaken en de minister van Infrastructuur en Milieu of zij hiermee in de tussentijd, in afwachting van de antwoorden van het Hof van Justitie, beginnen.

De Afdeling acht een nadere onderbouwing nodig van enkele keuzes, gegevens en aannames die ten grondslag liggen aan het PAS en de daarbij behorende passende beoordeling. Met name dient een nadere onderbouwing te worden gegeven van de keuze en omvang van enkele buffers en marges waarmee in het PAS rekening is gehouden bij de voorspelde daling van de stikstofdepositie. Deze vragen raken in de kern de berekende omvang van de depositieruimte.

Daarnaast zijn er vragen over de aannames en berekeningen van de depositiebijdrage van de autonome ontwikkelingen. Deze vragen hebben betrekking op de verdeling van de depositieruimte over de verschillende segmenten, in het bijzonder of binnen de depositieruimte voldoende ruimte is gereserveerd voor autonome ontwikkelingen. De Afdeling acht waarschijnlijk dat deze gebreken zodanig hersteld kunnen worden dat het PAS ongewijzigd of in bijgestelde vorm, dat wil zeggen met minder depositieruimte of met bijstelling van de reservering van de depositieruimte voor autonome ontwikkelingen, doorgang kan vinden.

Wat doet het bevoegd gezag naar aanleiding van de uitspraken van 17 mei 2017?

Op dit moment wordt het PAS in lijn met de uitspraak van de Afdeling aangepast. Deze actualisatie heeft betrekking op een verbetering van het PAS-instrumentarium met het onder andere mogelijk maken van een landsdekkende uniforme toetsing van leefgebieden in AERIUS (het rekeninstrument in het kader van de PAS).

In afwachting daarvan worden er geen ontwerpbesluiten en ontwerp vvgb’s (verklaring van geen bedenkingen) met een toename van stikstofdepositie en toekenning van ontwikkelingsruimte op grond van de Wet natuurbescherming, onderdeel Natura 2000, meer afgegeven.

Volledige tekst uitspraken

Lees de volledige tekst van de uitspraak met zaaknummers 201600614/1/R2, 201600617/1/R2, 201600618/1/R2, 201600620/1/R2, 201600622/1/R2 en 201600630/1/R2 (natuurvergunning voor veehouderijen), en van de uitspraak met zaaknummers 201506170/1/R2, 201506807/1/R2, 201506815/1/R2 en 201506818/1/R2 (beweiden en bemesten).

Meer weten? Neem contact op met Maarten Kamp, advocaat bestuursrecht en juridisch crisismanager te Amsterdam. Bel voor een vrijblijvende afspraak 020 6121806.